Psikologlar, danışanlarıyla kurdukları ilişkinin temelini gizlilik prensibine dayandırır. Bu ilke, danışanın kendini güvende hissetmesini ve açık bir şekilde paylaşımda bulunmasını sağlar. Ancak, gizlilik prensibi her durumda mutlak değildir. Bazı istisnai durumlarda, psikologların etik ve yasal sorumlulukları gereği bu prensibi bozması gerekebilir. Peki, bu durumlar nelerdir? İşte detaylar:
1. Hayati Tehdit Durumları
Bir danışan, kendine veya bir başkasına zarar vereceğine dair ciddi bir tehditte bulunuyorsa, psikolog gizliliği bozabilir. Örneğin:
- İntihar Riski: Danışanın kendine zarar verme niyetinde olduğunu ifade etmesi.
- Şiddet Tehdidi: Danışanın belirli bir kişiye yönelik fiziksel zarar verme planından bahsetmesi.
Bu gibi durumlarda, psikolog danışanın veya üçüncü bir kişinin güvenliğini sağlamak için gerekli mercilere bilgi vermekle yükümlüdür.
2. Çocuk İstismarı ve İhmal Bildirimi
Psikologlar, çocukların istismara veya ihmale uğradığına dair bilgi aldıklarında, bu durumu ilgili yetkililere bildirmek zorundadır. Türkiye’deki yasalar, çocukların korunmasını öncelikli bir sorumluluk olarak görür ve bu gibi durumlarda gizlilik ilkesi askıya alınabilir.
3. Yasal Talepler ve Mahkeme Çağrıları
Psikologlar, bir mahkeme celbi aldıklarında veya yasal bir süreçte bilgi paylaşmaları gerektiğinde, gizliliği bozabilir. Örneğin, boşanma davaları, velayet davaları veya suç teşkil eden bir olayla ilgili bilgiler bu kapsama girebilir. Ancak psikologlar, mahkemede paylaşacakları bilgileri minimum düzeyde tutmak için çaba sarf ederler.
4. Profesyonel Konsültasyon ve Süpervizyon Durumları
Bazı durumlarda, psikologlar meslektaşlarıyla danışanların genel durumu hakkında görüş alışverişinde bulunabilirler. Bu süreçte kimlik bilgilerinin paylaşılmaması ve danışanın anonim kalması esastır. Amaç, danışanın en iyi şekilde desteklenmesini sağlamaktır.
5. Yetkili Mercilere Bildirim Gerekliliği
Eğer bir danışan, suç teşkil eden bir eylem planlıyorsa veya bunun bir parçası olduğunu açıkça ifade ediyorsa, psikolog bu bilgiyi ilgili mercilere iletmek durumundadır. Bu, toplumsal güvenliğin sağlanması açısından önemlidir.
Gizlilik İhlalinde Psikologların Sorumlulukları
Psikologlar, gizliliği bozmayı gerektiren bir durumla karşılaştıklarında:
- Danışanı Bilgilendirirler: Gizliliğin hangi nedenlerle ihlal edileceğini açıklarlar.
- Minimum Bilgi Paylaşırlar: Sadece zorunlu olan bilgiyi paylaşırlar.
- Etik Kurallara Uyarlar: Meslek etik kurallarına uygun hareket ederler.