Evlilik, karşılıklı saygı, güven ve anlayışa dayalı bir ilişki olmalıdır. Ancak bazen bu ideal ilişkilerde, daha az görünür ama son derece yıkıcı olabilen bir şiddet türü ortaya çıkabilir: psikolojik şiddet. Fiziksel şiddet gibi açıkça görülebilen belirtileri olmayan bu tür şiddet, zamanla kişinin ruhsal ve duygusal sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Evlilikte psikolojik şiddet, mağdurun özgüvenini zedeler, stres ve kaygı seviyelerini arttırır, hatta depresyona yol açabilir. Bu yazımızda, evlilikte psikolojik şiddetin belirtilerini, sebeplerini ve çözüm yollarını ele alacağız.
Evlilikte Psikolojik Şiddetin Belirtileri
Psikolojik şiddet, genellikle fiziksel şiddet gibi hemen fark edilebilen bir durum değildir. Bununla birlikte, uzun vadede etkileri oldukça yıkıcı olabilir. Evlilikte psikolojik şiddetin belirtilerini anlamak, mağdurun durumunu fark etmek ve çözüm aramak açısından önemlidir. İşte evlilikte psikolojik şiddetin bazı yaygın belirtileri:
- Aşağılama ve Küçümseme: Eşlerin birbiriyle saygılı bir dil kullanması beklenir. Ancak psikolojik şiddet, eşlerden birinin diğerini sürekli olarak aşağılaması, küçümsemesi ve alay etmesiyle kendini gösterir. Bu, kişinin özgüvenini erozyona uğratır.
- Duygusal Manipülasyon: Eşlerden biri, diğerini suçlu hissettirmeye çalışarak duygusal manipülasyon yapabilir. Bu, “Seni seviyorum, ama senin için hep her şeyi yapıyorum, sen buna layık değilsin” gibi cümlelerle kendini gösterir.
- Yalnızlaştırma: Psikolojik şiddet uygulayan kişi, eşini arkadaşlarından, ailesinden veya sosyal çevresinden uzaklaştırmaya çalışabilir. Bunu yaparak mağdurun sadece şiddet uygulayan kişiye bağımlı hale gelmesini sağlamaya çalışır.
- Aşırı Kontrol: Evlilikteki bir eş, diğerinin tüm davranışlarını kontrol etmeye çalışabilir. Hangi arkadaşlarla görüştüğü, nerede olduğu, ne yaptığı gibi tüm detaylar üzerine sürekli müdahale ve denetim söz konusu olabilir.
- Görmezden Gelme ve İhmal: Eşin duygusal ihtiyaçlarını görmezden gelmek, ilgisizlik göstermek, eşin yaptığı veya söylediği şeylere karşı kayıtsız olmak psikolojik şiddetin bir başka biçimidir.
- Korku ve Tehditler: Psikolojik şiddet bazen tehditlerle de kendini gösterebilir. “Sana bu şekilde davranmazsam seni kaybederim” veya “Eğer bana karşı gelmeye devam edersen seni terk ederim” gibi ifadeler, karşı tarafı korkutmaya yönelik tehditlerdir.
Evlilikte Psikolojik Şiddetin Sebepleri
Psikolojik şiddet, evliliklerde çeşitli sebeplerden ötürü ortaya çıkabilir. Bunlar her ilişkide farklı boyutlarda görülebilecek sebeplerdir. İşte evlilikte psikolojik şiddetin bazı yaygın sebepleri:
- Güç ve Kontrol Arzusu: Eşlerden birinin diğerini kontrol etme isteği, evlilikte psikolojik şiddeti tetikleyebilir. Bu durum, kişisel güvenlik veya üstünlük sağlama ihtiyacı ile ilişkili olabilir.
- Geçmiş Travmalar: Geçmişte yaşanan travmalar, bir kişinin ilişki içindeki davranışlarını şekillendirebilir. Özellikle çocuklukta fiziksel ya da psikolojik şiddet görmüş bireyler, bu davranışları evliliklerinde tekrarlayabilirler.
- Düşük Özsaygı: Kendine güveni olmayan, kendini yetersiz hisseden bireyler, duygusal manipülasyon veya kontrol mekanizmalarıyla eşlerinin özgüvenini kırmaya çalışabilirler. Bu, onların kendilerini daha güçlü ve üstün hissetmelerini sağlar.
- İletişim Sorunları: Evlilikte sağlıklı iletişim eksikliği, duygusal şiddeti körükleyebilir. Bir taraf, sorunları açıkça ifade edemediği için pasif-agresif davranışlar sergileyebilir, bu da psikolojik şiddete yol açabilir.
- Kültürel ve Toplumsal Etkenler: Bazı toplumsal normlar, bireylerin ilişki içerisinde daha az eşit ve daha çok kontrolcü olmalarına yol açabilir. Bu durum da psikolojik şiddetin yaygınlaşmasına neden olabilir.
Evlilikte Psikolojik Şiddetle Başa Çıkma Yolları
Psikolojik şiddet, ilişkiyi derinden etkileyebilir ancak bazı adımlarla bu durumla başa çıkmak mümkündür. İşte evlilikte psikolojik şiddetle mücadele etmek için izlenebilecek bazı çözüm yolları:
- Farkındalık Yaratma ve Konuşma: Eşler arasındaki psikolojik şiddetin farkına varmak, ilk adımdır. Eğer eşinizin size karşı psikolojik şiddet uyguladığını düşünüyorsanız, bu durumu açıkça dile getirmek önemlidir. Duygusal manipülasyon ve diğer şiddet türlerini tanıyın ve bu konuda eşinizle dürüst bir iletişim kurun.
- Profesyonel Destek Almak: Psikolojik şiddetle başa çıkmak için profesyonel yardım almak çok önemli olabilir. Evlilik terapisti veya bireysel bir psikologla görüşmek, duygusal destek sağlamak açısından faydalı olabilir.
- Sınırlar Koymak: Psikolojik şiddetin sürekli hale gelmesini engellemek için net sınırlar koymak gereklidir. Eşinizin size karşı aşağılayıcı veya manipülatif davranışlarına karşı koyarak, bu tür davranışların kabul edilemez olduğunu belirtmek gerekir.
- Aile ve Arkadaş Desteği: Psikolojik şiddetle mücadele ederken yalnız kalmamak önemlidir. Aile üyeleri, arkadaşlar veya güvenilir yakın çevrenizle duygusal destek alabilirsiniz. Sizi anlamayan birini paylaşmak, bu sürecin yükünü hafifletebilir.
- Hukuki Destek: Psikolojik şiddet, duygusal zararlar verse de, yasal olarak da bir şiddet türüdür. Şiddetin yoğunluğuna göre, boşanma veya hukuki yardım gibi seçenekler de değerlendirilebilir. Hukuki bir danışman, bu konuda atılacak adımlar konusunda rehberlik edebilir.